Giảng viên tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ đến bạn đọc một số bài thuốc sử dụng vị thuốc thổ khung trong YCHT.
- Lá hẹ – Vị thuốc kháng sinh thiên nhiên trong y học cổ truyền
- Những tác dụng quý của chiết xuất cao lá thường xuân
- Cây Quất hồng bì có những tác dụng chữa bệnh nào?
Hình ảnh vị thuốc thổ khung
Giới thiệu sơ bộ về vị thuốc thổ khung
Theo giảng viên Cao đẳng Dược tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur thì thổ khung ở một số tài liệu y học cổ truyền đến một số tên gọi khác như là: Cảo bổn, Quy tân, Quỷ thần, …
Bộ phận sử dụng của vị thuốc thổ khung
Rễ thổ khung (củ) của cây Bắc thổ khung (Ligusticum jeholense Nak.et Kitaga) hoặc cây Tây khung thổ khung (Liguslicum sinense Oliv.) họ Hoa tán Apiaceae (Umbelliferae).
Một số thầy thuốc YHCT ở Việt Nam thường không phân biệt hai loại Thổ khung này mà sử dụng chung với tên Thổ khung. Hiện tại thì cả hai loại này đều chưa được trồng và khai thác ở nước ta. Nguồn dược liệu tất cả được nhập từ Trung Quốc.
Ứng dụng của vị thuốc Thổ khung
Tính vị, quy kinh
Vị thuốc đông y có tính cay đắng thơm, tính ấm. Quy kinh bàng quang
Thổ khung cảm thụ được khí dương của Trời và vị cay của Đất, vì thế cho nên khí ấm mà đắng. Vị đắng có thể theo hỏa hóa cho nên có tính bốc lên, trị được bệnh nhức ở trên đỉnh đầu. Thổ khung tinh vị tân ôn, cương mãnh, quy vào kinh Thái dương, lại kèm thông với mạch Đốc, vì vậy nó là thuốc đặc trị ngoại cảm phong hàn khiến đỉnh đầu đau nhức. Khi sử dụng thường kết hợp với một số vị Xuyên khung, Bạch chỉ hoặc Tế tân để tăng tác dụng điều trị. Một số tình trạng đau đầu do phong nhiệt thì không sử dụng được.
Công dụng, chủ trị
- Tác dụng: Phát tán phong hàn, trừ thấp
- Chủ trị một số chứng mụn nhọt, sang lở, cảm mạo, đau đầu do lạnh ngoài ra còn sử dụng để trị gầu (sắc nước gội đầu)
Liều sử dụng, kiêng kị
- Liều sử dụng: 3 – 6g/ngày
- Kiêng kị: Người âm hư hỏa thịnh, không có thực tà và nhiễm phong hàn
Một số bài thuốc sử dụng vị thuốc thổ khung
Ứng dụng lâm sàng
- Thổ khung điều trị cảm mạo do lạnh gây gai rét sợ gió lạnh, đau vùng đầu nhiều, đau mình mẩy, biểu thực không có mồ hôi, mạch phù
Bài thuốc đông y: Khương hoạt phòng phong thang
Cam thảo, Thổ khung cùng với Đương quy, Khương hoạt, Phòng phong cùng với Xích thược, Xuyên khung mỗi vị 160g; Tế tân, Địa du mỗi vị 80g. Tất cả tán bột mịn, mỗi lần sử dụng 20g, sắc nước dùng 2 – 3 lần trong ngày.
- Thổ khung điều trị đau đầu, đau vùng gáy (theo kinh Thái dương), đau răng lợi
Phòng phong và Thổ khung cùng với Bạch chỉ mỗi vị 9g; Cam thảo 3g. Sắc dùng ngày 1 thang chia 2 lần khi thuốc còn nóng
Tình trạng hàn tà uất ở kinh Túc thái dương Bàng quang gây đau nhức vùng đỉnh đầu lan ra sau gáy: Thổ khung 06g cùng với Khương hoạt 08g, Tế tân 06g , Xuyên khung 12g, Thông bạch 08g, sắc dùng ngày 1 thang chia 2 lần khi nóng.
- Thổ khung điều trị ngứa lở ngoài da, da đầu nhiều gầu:
Thổ khung, Bạch chỉ 2 vị lượng bằng nhau tán bột mịn, bôi vào da buổi tối trước khi ngủ và gội sạch lại vào buổi sáng. Hoặc Thổ khung 20, sắc với nước gội đầu hoặc tắm; tình trạng ngứa ngoài da có thể sử dụng để ngâm quần áo.
- Thổ khung điều trị đau bụng do lạnh trong tình huống đang hành kinh bị nhiễm phong hàn gây thống kinh:
Thổ khung, Tế tân, Phòng phong cùng với Mộc hương, Phục linh, Can khương, Cam thảo mỗi vị 4g; Ngô thù du, Ô dược cùng với Bán hạ, Quy đầu, Thương truật, Mạch môn, Đan bì mỗi vị 8g. Sắc dùng ngày 1 thang chia 2 lần.
- Thổ khung điều trị đau khớp do phong, hàn, thấp
Thổ khung 06g, Khương hoạt, Phòng phong, Uy linh tiên, Thương truật mỗi vị 8g. Tất cả sắc nước dùng ngày 2 lần khi còn nóng
Nguồn thuocdongy.edu.vn tổng hợp
