Cây hy thiêm có nhiều tác dụng chữa bệnh nhưng những hiểu biết của mọi người về loại cây hy tiên còn rất hạn chế. Vì vậy, hãy cùng tìm hiểu về cây hy thiêm thảo và những tác dụng chữa bệnh tuyệt vời của loại cây này
- Đông Y dùng cây lu lu thanh nhiệt, giải độc như thế nào?
- Hoa hòe là loại thuốc quý có nhiều công dụng hỗ trợ chữa bệnh
Tìm hiểu hy thiêm thảo là cây gì?
Theo Y học cổ truyền hy thiêm thảo hay cỏ dĩ, cây chó đẻ, chó đẻ hoa vàng, cứt lợn hoa vàng, hy tiên… là một cây thuộc họ Cúc (Asteraceae), có tên khoa học là Sigesbeckia Orientalis.
Theo ghi chép từ tài liệu Trung Hoa, loại thảo dược này có mùi hôi như mùi lợn nên được gọi là “hy” – có nghĩa là con lợn. Cây có vị đắng nên được gọi là “thiêm”.
Là loài cây thân thảo sống hàng năm. Cây có chiều cao trung bình từ 30-40cm, thân cành cây đều có lông, lá mọc đối nhau, mép là có răng cưa không đều. Cây có hoa màu vàng, quả bế hình trứng màu đen. Mùa ra hoa quả từ tháng 4-7 hàng năm. Toàn cây trừ gốc rễ đều được dùng làm thuốc.
Hy thiêm thảo thường mọc ở những vùng đất ẩm, màu mỡ như nương rẫy, bãi bồi, đồng ruộng, thung lũng. Trên thế giới, loại cây này được tìm thấy ở Trung Quốc, Nhật Bản, các nước ở châu Úc, Philippin…
Tại Việt Nam, mọc hoang ở nhiều tỉnh phía Bắc (từ Cao Bằng đến Nghệ An) và cả Tây Nguyên. Cây thường được thu hái vào tháng 4-6 hàng năm, trước khi cây ra hoa hoặc mới có ít hoa.
Cây hy thiêm thảo có tác dụng gì?
Xét về thành phần hóa học, nó có nhiều hoạt chất quý như: Daturosid, Orientin, Alkaloid, Darutigenol, Melampolid, Darutin… Trong đó, nổi bật là thành phần Darutin. Đây là một chất thuộc dẫn xuất của acid salicylic có khả năng kháng viêm, giãn cơ và hạ huyết áp.
Ngoài ra, Daturosid và Orientin cũng có những tác dụng tương tự trong khả năng làm giãn tĩnh mạch và ức chế hệ miễn dịch. Chính nhờ vậy mà chiết xuất từ loại thảo dược thường được dùng trong sản xuất thuốc chữa đau lưng, mỏi gối, thoái hóa cột sống , gai cột sống, thoát vị đĩa đệm và nhiều bệnh xương khớp khác.
Hy thiêm có vị đắng, cay, có tính hàn và có ít độc. Khi vào cơ thể thuốc quy vào 2 kinh là can và thận, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, thông kinh lạc và trừ phong thấp.
Trong nhiều tài liệu đông y cổ phương đã nhắc tới nhiều tác dụng trong điều trị của cây này như:
- Sách bản thảo kinh sơ: Hy thiêm thảo dùng để khu phong, trừ thấp và thông kinh lạc, hoạt huyết.
- Sách Đồ kinh bản thảo: Loại thảo dược này được dùng để chữa can thận phong khí, chứng chân tay tê nhức, đau xương, đau mỏi lưng gối, cơ nhục tê lâu ngày.
Ngoài ra, nhiều công dụng khác cũng rất nổi tiếng như: Chữa ung nhọt, chữa rắn cắn, giảm độc tố, giảm đau, an thần, chữa chứng phong thấp tê liệt chân tay…
Một số bài thuốc từ cây hy thiêm thảo
Trong điều trị, loại thảo dược này có thể được dùng ở nhiều dạng bào chế khác nhau như sắc thuốc uống, đắp ngoài da, tán thành bột mịn, vo thành hoàn, nấu cao… tùy vào nhu cầu và mục đích sử dụng. Có thể dùng hy thiêm thảo độc vị hoặc kết hợp với các thảo dược khác để tạo thành thuốc thang. Ở dạng thuốc sắc, liều dùng trong khoảng từ 4-12g, gia giảm phù hợp với thể trạng người bệnh.
Dưới đây là một số bài thuốc mà mọi người có thể tham khảo:
Bài thuốc chữa viêm khớp do phong thấp, chữa tê bì tay chân, đau nhức xương cốt: Dùng hy thiêm (50g), ngưu tất, thổ phục linh (mỗi thứ 20g), lá lốt (10g). Tất cả đem sao vàng, tán bột. Mỗi ngày dùng 3 lần, mỗi lần dùng 10g. Uống liên tục trong vòng 15 ngày.
Bài thuốc chữa mụn nhọt chưa vỡ mủ: Tiểu kế, ngũ trảo long, đại toán (mỗi thứ 4g), tất cả đem giã nát, thêm 30ml rượu, vắt lấy nước uống. Hoặc cũng có thể dùng 1 nắm nhỏ cỏ hy thiêm tươi rửa sạch, giã nát rồi đắp lên nốt mụn nhọt, ngày làm 2 lần, mỗi lần đắp trong 2 giờ, liên tục trong 5 ngày.
Bài thuốc chữa cảm mạo, đau đầu: Dùng tía tô (mỗi thứ 12g), hành lá (8g). Theo thầy thuốc Trung cấp Y học cổ truyền tất cả đem rửa sạch, hy thiêm, sắc cùng 550ml nước cho tới khi còn ½, chia làm 2 lần uống trong ngày. Dùng liên tục trong 5 ngày.
Bài thuốc chữa tăng huyết áp: Dùng hy thiêm (8g), ngưu tất, hoàng cầm, thảo quyết minh, trạch tả (mỗi thứ 6g), chi tử và long đởm thảo (mỗi thứ 4g). Tất cả sắc với 700ml nước cho tới khi còn 300ml, chia làm 2 lần uống trong ngày, liên tục trong 10 ngày.
Trên đây là thông tin chi tiết về vị thuốc hy thiêm thảo, hy vọng qua bài viết trên đã cung cấp cho mọi người những thông tin hữu ích nhất về vị thuốc này.
