Bong gân là chấn thương phổ biến khi dây chằng bị căng giãn hoặc rách, gây đau và hạn chế vận động. Nếu không được điều trị đúng cách, bong gân có thể để lại di chứng. Tuy nhiên hiện tại có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả, bao gồm cả các bài thuốc Đông y.
Khái niệm về bong gân
Bong gân là một chấn thương phổ biến mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải trong cuộc sống hàng ngày. Đây là tình trạng dây chằng – những dải mô sợi chắc khỏe có nhiệm vụ nối các xương với nhau – bị căng giãn quá mức hoặc bị rách. Khi bong gân xảy ra, người bệnh thường cảm thấy đau nhức, sưng tấy và khả năng vận động của vùng bị ảnh hưởng bị hạn chế đáng kể. Hai vị trí thường xuyên chịu ảnh hưởng nhất của bong gân là cổ chân và cổ tay.
Mức độ nghiêm trọng của bong gân được phân thành ba cấp độ:
– Độ 1: Dây chằng chỉ bị căng giãn nhẹ, vết rách nhỏ, gây đau và sưng nhẹ, không ảnh hưởng nhiều đến vận động.
– Độ 2: Dây chằng bị rách một phần, gây đau vừa phải, sưng rõ rệt và cử động khớp trở nên khó khăn.
– Độ 3: Dây chằng bị đứt hoàn toàn, dẫn đến đau dữ dội, sưng lớn, khớp mất vững và gần như không thể cử động được.
Những nguyên nhân thường gặp gây bong gân
Bong gân xảy ra khi khớp bị lệch khỏi phạm vi chuyển động tự nhiên, gây áp lực đột ngột lên dây chằng. Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết, dưới đây là một số tình huống phổ biến có thể dẫn đến bong gân:
– Hoạt động thể chất cường độ cao: Các vận động viên thường xuyên gặp bong gân trong quá trình tập luyện hoặc thi đấu, đặc biệt là khi thực hiện các động tác chạy, nhảy hoặc xoay người đột ngột.
– Sai kỹ thuật vận động: Thực hiện các bài tập như chạy bộ, đi bộ đường dài không đúng kỹ thuật có thể gây căng thẳng quá mức lên các khớp, dẫn đến bong gân ngón chân hoặc các khớp khác.
– Đi lại trên địa hình không bằng phẳng: Việc đi bộ hoặc chạy trên những con đường gồ ghề, không ổn định dễ khiến người tập bị mất thăng bằng, té ngã và gây chấn thương bong gân.
– Cử động bất ngờ: Giãn cơ, vặn mình hoặc xoay khớp đột ngột có thể khiến dây chằng bị kéo căng quá mức, dẫn đến tổn thương.
– Té ngã và chống đỡ: Khi té ngã và vô thức chống đỡ bằng cổ tay hoặc lòng bàn tay, lực tác động mạnh có thể gây bong gân ở các khớp này.
Phương pháp điều trị bong gân bằng Đông y
Theo giảng viên Cao đẳng Y Sài Gòn, Đông y cung cấp nhiều phương pháp hiệu quả để điều trị bong gân, đặc biệt là đối với các trường hợp bong gân ở mức độ nhẹ (độ 1 và độ 2) và không có vết thương hở trên da.
– Chườm đá lạnh: Đây là một biện pháp sơ cứu tức thì và rất hiệu quả để giảm đau và sưng tấy ngay sau khi bị bong gân. Bạn nên dùng đá viên hoặc đá nhỏ bọc trong một chiếc khăn bông sạch rồi áp nhẹ lên vùng bị thương. Việc chườm lạnh giúp co mạch máu, từ đó giảm sưng, đau và hạn chế tình trạng máu bầm.
Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không chườm nóng lên vùng bị bong gân ngay lập tức. Nhiệt độ cao có thể làm tăng tiết dịch và kích thích tuần hoàn máu, khiến tình trạng viêm sưng trở nên nặng hơn và dây chằng bị tổn thương nghiêm trọng hơn.
– Sử dụng các bài thuốc đắp và thuốc sắc Đông y:
Bên cạnh việc chườm lạnh, Đông y còn có những bài thuốc dân gian được truyền lại để hỗ trợ quá trình phục hồi:
+ Bài thuốc đắp từ thảo dược: Bạn có thể chuẩn bị các loại lá như lá ngải cứu, lá đau xương và lá bạc thau (khoảng 50g mỗi loại). Giã nát hỗn hợp này rồi trộn với một ít rượu hoặc giấm. Đắp hỗn hợp lên vùng bị bong gân (chỉ áp dụng cho vết thương kín, không rách da). Khi hỗn hợp khô, thay bằng lớp mới. Kiên trì thực hiện trong khoảng 3 đến 5 ngày. Một bài thuốc khác là sử dụng 100g lá tầm gửi và 50g lá thầu dầu tía, giã nát, tẩm rượu hoặc giấm rồi đắp lên vùng tổn thương 1-2 lần/ngày.
+ Bài thuốc sắc uống hỗ trợ: Trong Đông y, có bài thuốc sắc uống để hỗ trợ giảm đau và tiêu viêm từ bên trong. Một công thức phổ biến là sử dụng 2 củ nghệ vàng thái mỏng, 16g lá cây gạo và 16g lá lốt. Sao vàng hỗn hợp này rồi sắc lấy nước uống.
Lưu ý: Các phương pháp đắp thuốc và sắc uống này chỉ phù hợp với vết thương kín và không có trầy xước. Để đạt hiệu quả phục hồi tốt nhất, nên kết hợp với việc xoa bóp và massage nhẹ nhàng vùng bị tổn thương (sau khi giảm sưng và đau cấp tính) để giúp khớp linh hoạt trở lại và máu lưu thông tốt hơn.
Việc điều trị bong gân cần sự kiên trì và đúng phương pháp. Nếu tình trạng bong gân nghiêm trọng hoặc không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp trên, bạn nên tìm đến các chuyên gia y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để lại di chứng về sau.
