Ở nước ta, nhắc đến hoa ban như là một biểu trưng của nhiều tỉnh vùng Tây Bắc. Không chỉ là cây bóng mát, làm cảnh trong Đông Y nhiều bộ phận của hoa ban còn được sử dụng làm thuốc trị bệnh.
- Bài thuốc dân gian trị chứng đau nhức đầu
- Bài thuốc Đông Y chữa bệnh từ chim cút
- Bài thuốc Đông Y thanh nhiệt từ rau dền
Bài thuốc Đông Y trị bệnh từ hoa ban
Bài thuốc Đông Y sử dụng hoa ban làm thuốc:
Hoa: vị nhạt, tính mát, có tác dụng lợi tiểu, tiêu thũng, kiện tỳ, táo thấp. Dùng chữa các bệnh sau:
Trị viêm gan, viêm phổi, ho do phế nhiệt, viêm khí quản, viêm tiết niệu, bí tiểu tiện, phù thũng: 10 – 20g (khô) sắc uống. Hoặc có thể đem hoa nấu ăn như rau hàng ngày để trị tiêu chảy mạn tính.
Chữa đau bụng, lỵ và tiêu chảy: dùng nụ hoa phơi khô trong bóng râm hoặc lấy hoa tươi hay hoa đã phơi khô thêm nước đun sôi 5-7 phút, uống trước bữa ăn, mỗi sáng uống 1 lần, uống liền trong 1 tuần.
Trị sốt: lấy 50g hoa đun sôi với 500ml nước trong 4 phút, chia uống ít một trong ngày, uống liên tục trong 2-3 ngày.
Lá: vị nhạt, tính bình, có tác dụng nhuận phế, chỉ khái, hoãn tả được dùng trị ho, tiểu tiện bí, tiêu chảy, dùng dưới dạng thuốc sắc với liều 10-16g (khô).
Vỏ thân hoa ban: vị chát, đắng nhẹ, có tính bình, có tác dụng kiện tỳ, táo thấp. Liều dùng 6 – 12g (khô).
Vỏ thân hoa ban trị các chứng:
Trị lỵ amip: vỏ tươi cạo bỏ lớp vỏ bần bên ngoài, thái mỏng, giã nát, vắt lấy nước, uống ngày 3 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê (10ml).
Tiêu hóa không tốt, đầy hơi, phân nát, lỏng, trị lao hạch, mụn nhọt, sang lở, làm thuốc bổ để hồi phục cơ thể sau ốm dậy: vỏ thân sắc uống và nấu nước rửa vết thương.
Trị giun đũa: Nước ép vỏ tươi, mỗi ngày uống 4 thìa cà phê, ngày 1 lần, uống 4 ngày liền.
Trị tiêu chảy: vỏ thân phối hợp với búp ổi, vỏ tươi cây vối rừng, đồng lượng, giã nát, vắt lấy dịch, mỗi lần uống 2 thìa cà phê, ngày 4-5 lần, cách nhau 3- 4 giờ.
Bôi vào các vết thương mới bị để cho chóng lành, nhanh lên da non: vỏ thân, sau khi cạo bỏ lớp vỏ bần bên ngoài, thái mỏng, phơi khô hoặc sao khô, tán thành bột mịn, thêm nước sạch, trộn đều thành hồ nhão.
Rễ hoa ban: vị hơi chát, mát có tác dụng chỉ huyết, kiện tỳ. Trị tiêu hóa kém, viêm dạ dày, viêm ruột cấp tính, trĩ đi ngoài ra máu… Trước khi dùng, đem rễ rửa sạch, để ráo nước, thái mỏng, phơi khô, sao vàng. Sắc uống.
Lưu ý: Ngoài cây móng bò sọc (hoa ban) nói trên còn có cây móng bò tai voi hay còn gọi là cây chân trâu (Bauhinia malabarica Roxb), thường được trồng làm cây bóng mát. Có thể dùng nụ hoa (10-20g) dưới dạng nước sắc để uống… Nói chung, các loài móng bò phổ biến ở các nước châu Á và Đông Nam Á, chúng đều được sử dụng làm thuốc, chủ yếu về bệnh đường ruột: tiêu chảy, lỵ; hoặc bệnh ngoài da: mụn nhọt, ghẻ, lở, vết thương…
