Được mệnh danh là ông tổ của nghề thuốc Nam, Thiền sư Tuệ Tĩnh đã để lại nhiều đóng góp to lớn cho nền y học cổ truyền nước ta.
- Tiểu sử Danh y Lễ Hữu Trác (Hải Thượng Lãn Ông)
- Những bài thuốc đông y giúp trị bệnh từ thảo dược cây Đại hoàng
- Vị thuốc đông y rau sâm đất – những món ngon không thể bỏ qua
Chân dung thiền sư Tuệ Tĩnh
Tiểu sử cuộc đời của Thiền sư Tuệ Tĩnh
Các giảng viên YHCT tại trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh (1330 – 1400) đi tu có pháp danh là Tuệ Tĩnh, biệt hiệu Thận Trai hay Tráng Tử Vô Dật, Hồng Nghĩa. Ông sinh ra và lớn lên tại làng Nghĩa Phú, Tổng Văn Thái, Phủ Thượng Hồng, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương (nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương). Xuất thân trong một gia đình bần nông, mồ côi bố mẹ từ khi lên 6 tuổi, sau đó được gửi vào chùa tu tập với nhà sư chùa Hải Chiều (chùa Giám ngày nay) và được nhà sư cho ăn học ở chùa Keo.
Năm 1351 khi mới có 22 tuổi ông đã đỗ Thái học sinh dưới triều vua Trần Dụ Tông nhưng nhất quyết ông không ra làm quan mà quay lại chùa tiếp tục con đường tu hành. Đến năm 1374 ông lại đậu đệ nhị giáp tiến sĩ tức Hoàng Giáp nhưng vẫn cương quyết giữ vững con đường tu hành và tiếp tục chuyên tâm nghiên cứu y học cổ truyền, làm thuốc chữa bệnh cứu người.
Tuệ Tĩnh là một vị danh y tài giỏi, khá nổi tiếng với những kiến thức y dược uyên bác. Cũng chính vậy, đến năm 1385, khi ông mới 55 tuổi thì bị cống sang chữa bệnh cho Vua và Hoàng Hậu nhà Minh và được phong là Đại y Thiền sư sau khi cứu người thành công. Kể từ đây, ông không còn cơ hội quay lại quê hương dù chỉ một lần, thế nhưng Tuệ Tĩnh vẫn dồn toàn tâm, toàn sức để nghiên cứu y học và làm thuốc. Sau này, người ta chỉ biết ông qua đời tại Giang Nam, Trung Quốc chứ không chắc chắn là năm nào.
Quan điểm Y học của Tuệ Tĩnh thiền sư
Đối với Tuệ Tĩnh, ông không chỉ học y, hành y, không chỉ đơn giản là cứu người mà còn tổ chức, viết sách để lưu truyền những bài thuốc nam đến với nhân dân. Ông dạy nhân dân cách trồng thuốc chữa bệnh cho đến chăm sóc sức khỏe, phòng tránh bệnh tật. Có thể nói đây là tư tưởng cực kỳ tiến bộ của y học, chủ động phòng bệnh, tận dụng thảo dược thiên nhiên, phát huy thế mạnh của toàn dân sẽ tạo ra sức mạnh, tài sản quý báu cho các thế hệ sau.
Cuộc đời hành nghề y của Thiền sư Tuệ Tĩnh gắn liền với câu nói nổi tiếng “Nam dược trị nam nhân”. Theo đó, ông phân tính rõ biện chứng tổng quát về dược lý chủ yếu là hướng điều trị từ 630 vị thuốc để chữa các bệnh như: ngoại cảm lục dâm, lao lực, trúng độc, uất khí, hỏa tích, đờm,…
Thiền sư Tuệ Tĩnh người mở đường cho y học cổ truyền Việt Nam
Ngoài ra, ông cũng phân tính thêm, Việt Nam là quốc gia nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm thường xuyên. Chính vì vậy, dân thường mắc các bệnh thiên về nhiệt, đờm hỏa hoặc khí hư yếu nên cần tìm những bài thuốc Đông y điều trị tả hỏa, hóa đàm, thanh nhiệt,…
Nguyên tắc điều trị của ông không chỉ xuất phát từ lý tính mà còn có sự kết hợp giữa y đức, lòng yêu nước thương dân. Ông luôn lo lắng con dân phải chết vì bệnh tật. Do vậy, ông luôn cố gắng, dày công kiếm tìm những cây thuốc quanh mình để đưa vào chữa bệnh. Ngoài ra, ông còn kết hợp sử dụng các phương pháp như xoa bóp, châm cứu, bấm huyệt với chủ trương: “Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình”.
Đến nay đã gần 10 thế kỷ nhưng những phương pháp, châm ngôn hành nghề y của Tuệ Tĩnh thiền sư vẫn được lưu truyền, áp dụng thành công, thậm chí trở thành kim chỉ nam cho những danh y sau này trong đó điển hình nhất là Hải Thượng Lãn Ông.
Những thành tựu của thiền sư Tuệ Tĩnh để lại cho đời
Những năm tháng khi còn sống ở nước ta, ông dốc toàn tâm, toàn lực vào việc trồng thuốc, sưu tầm kinh nghiệm chữa bệnh cũng như truyền nghề cho các học trò, nhân dân. Bên cạnh đó, ông tập trung viết sách để lưu giữ lại những bí quyết, bài thuốc trị bệnh quý báu. Trong đó nổi tiếng là bộ Nam dược thần hiệu với 10 chương chính, bộ sách Hồng Nghĩa giác tư y thư (2 quyển) với bản thảo 500 vị thuốc nam, bài Phú thuốc Nam 630 vị thuốc. Một số bộ sách khác như “Dược tính chỉ nam” và “Thập tam phương gia giảm”… nhưng không còn nguyên vẹn do giặc ngoại xâm sang chiếm nước ta và phá hủy nhiều tịch thư lớn.
Những bài thuốc của thiền sư Tuệ Tĩnh được các danh y kế thừa, phát huy đến ngày nay.
Năm 1972 nhà xuất bản Y học đã tiến hành in ấn, phát hành cuốn “Nam Dược Thần Hiệu” với một bộ 11 cuốn, quyển đầu tiên nói về dược tính của 119 vị thuốc nam, 10 quyển còn lại mỗi quyển đi sâu về một khoa điều trị bệnh. Còn cuốn: “Hồng Nghĩa giác tư y thư” của Tuệ Tĩnh cũng được in năm 1978 gồm 9 phần, dày gần 400 trang.
Đặc biệt, danh y Tuệ Tĩnh còn tự mình truyền bá những phương pháp, cơ sở điều trị bệnh trong các thôn xóm, nhà chùa. Theo một số tài liệu cho biết, ông đã xây dựng được 24 ngôi chùa, cơ sở chữa bệnh và tổng hợp được 182 các bệnh với 3873 bài thuốc. Đồng thời, ông cũng không quên nhắc nhở mọi người phòng bệnh, rèn luyện cơ thể, xây dựng chế độ sinh hoạt điều độ. Cụ thể qua 2 câu thơ:
“Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần
Thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình”.
Thần y Tuệ Tĩnh là người mở đầu trong sự nghiệp nghiên cứu các bài thuốc Nam, xây dựng nền móng cho Y học cổ truyền dân tộc Việt Nam. Những bài thuốc, kinh nghiệm quý báu của ông đã cứu sống hàng trăm nghìn người, thoát khỏi nỗi sợ bệnh tật. Đặc biệt, với những tài liệu, sổ sách để lại tạo cơ hội cho thế hệ sau thừa kế và phát huy những tinh hoa, giá trị cũ, đưa nền y học Việt phát triển bền vững.
Nguồn: Tạp Chí Đông Y được thuocdongy.edu.vn sưu tầm
